En
دبیرخانه شورای اجرایی فناوری اطلاعات
تعامل‌پذیری معنایی در دولت: :

گامی نوین در اشتراک‌گذاری داده‌ها و بهبود خدمات دولتی

مدل ملی تبادل اطلاعات آمریکا یا نیِم (NIEM)
۲۳ تیر ۱۴۰۳

نیم، یک مدل مبتنی بر استاندارد برای تعریف مشخصات تبادل اطلاعات است که با هدف بهبود تعامل‌پذیری معنایی در دولت و بخش خصوصی توسعه یافته است. این مدل با ارائه واژگان مشترک و استانداردهای تبادل اطلاعات، سازمان‌ها را قادر می‌سازد تا به‌طور مؤثرتری اطلاعات خود را به اشتراک بگذارند و بر چالش‌های پیچیده‌ای که پیش روی آن‌ها قرار دارد، فائق آیند. استفاده از نیم نه تنها موجب صرفه‌جویی در زمان و هزینه می‌شود، بلکه به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا بر اهداف اصلی خود متمرکز شوند و بازدهی بیشتری داشته باشند.

در عصر دیجیتال، توانایی سیستم‌های دولتی برای تبادل و به اشتراک‌گذاری داده‌ها به شیوه‌ای معنادار و خوانا که ماشین انجام می‌دهد، اهمیت بسیاری دارد. این امر نه تنها به سازمان‌های دولتی اجازه می‌دهد تا به‌ شیوۀ مؤثرتری همکاری کنند، بلکه کارایی خدمات دولتی را نیز بهبود می‌بخشد و امکان اتخاذ تصمیمات بهتر بر اساس داده‌ها را فراهم می‌آورد.

 یکی از مدل‌های برجسته در این زمینه، مدل ملی تبادل اطلاعات آمریکا یا نیِم (NIEM) است که با همکاری وزارت دادگستری، وزارت امنیت داخلی و وزارت بهداشت و خدمات انسانی این کشور یافته توسعه است. این مدل، استانداردها و فرآیندهایی را برای تبادل اطلاعات در سطح سازمانی طراحی کرده و به‌طور خاص در حوزه قضایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نیم: پلی میان سازمان‌های دولتی و خصوصی

مدل نیم، یک همکاری مشترک در تمامی سطوح دولتی شامل فدرال، ایالتی، محلی و همچنین بنگاه‌های صنعتی است. این مدل، مجموعه‌ای یکنواخت، هماهنگ و کاملاً تعریف شده از ساختارهای فراداده را ارائه می‌دهد که به‌طور اصولی با زبان XSD تعریف شده‌اند. ساختارهای موجود در این مدل به‌عنوان اجزای یا اقلام داده نیم در نظر گرفته می‌شوند که برای استفاده مجدد، طراحی، توسعه و پیاده‌سازی مشخصات استاندارد تبادل اطلاعات مبتنی بر XML کاربرد دارند. این مدل طبق اصول بازبودن ، تعادل منافع ، اجماع ، قانونمندی  و بازنگری  بنا نهاده شده است. در حقیقت، نیم یک مجموعه واژگان مشترک است که امکان تبادل اطلاعات کارآمد در بین سازمان¬های مختلف دولتی و خصوصی را از طریق استفاده از همان واژگان مشترک فراهم می‌کند. در صورت عدم وجود استاندارد برای تعامل داده، هر سیستم به‌منظور تعامل با سیستم دیگر، نیازمند دانستن زبان آن سیستم است.

نیم به سازمان‌های دولتی و خصوصی این امکان را می‌دهد که اشتراک‌گذاری اطلاعات را در هر دو حالت سریع (اضطراری) و عادی (عملیات روزمره) به‌صورت خودکار انجام دهند. این مدل، داده‌ها، تعاریف، روابط و قالب‌های مورد توافق را مستقل از نحوه ذخیره اطلاعات در سیستم‌های فردی برای داده‌های در حال مبادله تعریف می‌کند. به بیان دیگر، نیِم یک مجموعه واژگان مشترک است که امکان تبادل اطلاعات کارآمد بین سازمان‌های مختلف دولتی و خصوصی را از طریق استفاده از همان واژگان مشترک فراهم می‌کند.

ساده‌سازی تعاملات پیچیده با استاندارد نیم

بدون وجود استاندارد برای تعامل داده، هر سیستم به‌منظور تعامل با سیستم دیگر، نیازمند دانستن زبان آن سیستم است. اما با استفاده از نیم، سازمان‌ها تنها نیازمند دانستن دو زبان هستند: زبان خودشان و زبان نیم. این بدان معناست که هر سیستم برای تعامل با تمامی سیستم‌های موجود دیگر تنها نیازمند دانستن زبان نیم است. این مدل با ارائه اصطلاحات، تعاریف و فرآیندها، داده‌های سازگار، قابل استفاده مجدد و تکرارشونده را بین سازمان‌ها به‌صورت استاندارد و ساختارمند فراهم کرده و در زمان و هزینه سازمان‌ها صرفه‌جویی می‌کند.

تاریخچه و توسعه نیم

مدل نیم از تلاش‌های اولیه در سال 2001 برای ایجاد استانداردهای تبادل اطلاعات عدالت کیفری آغاز شد. این تلاش‌ها منجر به توسعه مدل داده‌ای زبان نشانه‌گذاری دادگستری سراسری (GJXDM) شد که زمینه‌ساز توسعه نیم در سال 2005 شد. نیم به سرعت ذینفعان اصلی از دولت فدرال، دولت‌های محلی، و کسب‌وکارهای خصوصی را برای توسعه و پیاده‌سازی مدل ملی اشتراک‌گذاری اطلاعات گرد هم آورد. از آن زمان به بعد، بسیاری از سازمان‌های دولت فدرال و حکومت‌های ایالتی در سطوح گوناگون از مزایای نیم برای ساده‌سازی تبادل اطلاعات بهره می‌برند.

مدل حاکمیتی نیم

مدل نیم به‌عنوان یک پروژه باز OASIS دارای یک هیئت مدیره پروژه و چندین کمیته راهبری فنی است که بر فعالیت‌های مختلف نظارت می‌کنند. هیئت مدیره پروژه، مسئولیت ترسیم نقشه‌ راه، وضع راهبردها و برقراری چرخه حیات کلی پروژه را بر عهده دارد. این هیئت مدیره، عملیات روزانه، توسعه، نگهداری و ارتباطات عمومی نیم را هدایت و اجرا می‌کند. همچنین، کمیته‌های راهبری فنی شامل کمیته دفتر مدیریت نیم (NMO)، کمیته معماری کسب‌وکار نیم (NBAC) و کمیته معماری فنی نیم (NTAC) نیز به‌طور مستقیم در مدیریت و توسعه این مدل نقش دارند.

معماری نیم و اجزای داده آن

معماری نیم از تعدادی عنصر و گونه تشکیل شده است که هرکدام ویژگی‌ها و ساختارهای خاصی دارند. عناصر ویژگی‌های مدل را مشخص می‌کنند و هر عنصر با یک گونه تعریف می‌شود. گونه‌ها معادل کلاس‌ها در برنامه‌نویسی شی‌ءگرا هستند و هرگونه می‌تواند از تعدادی عنصر تشکیل شود. این ساختارهای داده‌ای در یک فضای نام اعلان می‌شوند تا از تصادم نام‌گذاری جلوگیری شود و مدیریت صحیح مفاهیم داده فراهم شود. اگر من بگویم «کشتی»، شما بگویید «قایق»، او بگوید «لنج» و دیگری بگوید «شناور»، ممکن است منظور ما یکسان باشد، اما هیچ راهی وجود ندارد که به سیستم‌های کامپیوتری خود بگوییم که این کلمه‌ها را به‌عنوان کلمه‌های هم‌معنا در نظر بگیرد؛ بنابراین، همه ما حقایق جداگانه‌ای در مورد یک جهان خواهیم داشت – تکه‌هایی از پازل بزرگ - اما هیچ درک مشترک یا راهی برای اتصال آن‌ها نداریم. این ایده پشت مدل نیم است. این مدل به سیستم‌ها اجازه می‌دهد تا با یکدیگر صحبت کنند، حتی اگر قبلاً هرگز صحبت نکرده باشند؛ با اطمینان از اینکه اطلاعات در جوامع مختلف معنای ثابت یکسانی دارند. بنابراین، امروزه استفاده از نیم برای هر سازمانی که قصد تبادل اطلاعات را با سازمان‌ها یا دیگر جوامع بیرونی دارد امری ضروری است. می‏توان نتیجه گرفت نیم به صورتی پایه ریزی شده است که سازمانهای علاقه مند بدون اجبار و به صورت خودخواسته بدلیل ساده سازی کارهای پیچیده به سمت استفاده از آن حرکت خواهند کرد. نیم یک رویکرد مبتنی بر استاندارد برای تعریف مشخصات تبادل اطلاعات برای ردوبدل کردن داده‌های ساختاریافته و ماشین به ماشین است.

انتشار و به‌روزرسانی‌ها در نیم

یکی از ویژگی‌های کلیدی نیم، انتشار نسخه‌های پایدار است. نسخه‌های نیم شامل نسخه‌های اصلی، فرعی و به‌روزرسانی‌ها هستند. نسخه‌های اصلی شامل تغییرات محتوایی در هسته نیم و هر فضای نامی دیگری هستند، در حالی که نسخه‌های فرعی شامل تغییرات محتوایی در دامنه‌ها و جداول کد هستند. به‌روزرسانی‌ها نیز شامل افزودن یا تنظیم محتوا در دامنه‌ها و فضاهای نام مرتبط با دامنه‌ها هستند.

چرخه انتشار نسخه‌های نیم

با انتشار نسخه 3، نیم چرخه انتشار نسخه‌ها را به‌صورت سالانه برای نسخه‌های کوچک (فرعی) و هر سه سال یک‌بار برای نسخه‌های بزرگ (اصلی) شکل داد. این چرخه انتشار باعث می‌شود که نیم بتواند به نیازهای جوامع به‌طور مؤثرتری پاسخ دهد و معماری و هسته نیم برای دوره‌های مشخصی ثابت بماند.

نتیجه‌گیری

نیم، یک مدل مبتنی بر استاندارد برای تعریف مشخصات تبادل اطلاعات است که با هدف بهبود تعامل‌پذیری معنایی در دولت و بخش خصوصی توسعه یافته است. این مدل با ارائه واژگان مشترک و استانداردهای تبادل اطلاعات، سازمان‌ها را قادر می‌سازد تا به‌طور مؤثرتری اطلاعات خود را به اشتراک بگذارند و بر چالش‌های پیچیده‌ای که پیش روی آن‌ها قرار دارد، فائق آیند. استفاده از نیم نه تنها موجب صرفه‌جویی در زمان و هزینه می‌شود، بلکه به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا بر اهداف اصلی خود متمرکز شوند و بازدهی بیشتری داشته باشند.